توکن چیست و چه کاربردی دارد؟. 2
۵– توکنهای مثلی و غیرمثلی.. 6
۸– توکنهای با پشتوانه دارایی.. 8
۱۱– توکنهای با عرضه متغیر.. 9
ذخیره و نگه‌داری توکن (کیف پول). 10
اصول اولیه طراحی و ساخت توکن.. 12
بیت کوین، اگرچه نخستین رمزارز عملیاتی جهان است اما تنها رمزارز موجود نیست. رمزارزها انواع و اقسام مختلفی دارند و می‌توان بسته به کاربرد، طراحی یا کد پایه، آنها را به دسته‌های مختلفی تقسیم کرد.
توکنها یکی از گونه‌های رایج رمزارزها هستند که کاربرد گسترده‌ای در زیست‌بوم بلاک چین دارند. در این مقاله جامع می‌خواهیم چیستی توکن و انواع آن را بررسی کنیم، از روش‌های ذخیره و نگه‌داری توکنها بگوییم، تفاوت میان توکن و کوین را دریابیم، چند و چون توکن‌سوزی را بررسی کنیم و در پایان، بفهمیم که چه آینده‌ای در انتظار توکنها است.
توکن چیست؟
توکن Token، گواهی دیجیتال یک دارایی یا قابلیت خاص در یک بلاک چین است. توکنها در تعریفی دیگر، کمیت‌های دیجیتالی ارزش هستند که در قالب واحدهایی مجزا و داد و ستدپذیر روی یک بلاک چین، طراحی و عرضه میشوند.
توکنها انواع و اقسام مختلفی دارند. یک توکن هم می‌تواند در قالب رمزارز بومی یک بلاک چین به کار گرفته شود، هم ابزاری برای رمزنگاری داده‌های بی‌همتا باشد. افزون‌براین، برخی از توکنها نمایانگر یک ارزش حقیقی (مانند طلا، دارایی و سهام) در خارج از دنیای دیجیتال هستند و می‌توان با ارائه آنها به نهاد ناشر، مابه‌ازای فیزیکی دارایی‌های یادشده را تحویل گرفت.
توکن چیست؟
توکنها به‌طور معمول، بر پایه بلاکچین‌های شخص ثالث، ساخته و عرضه میشوند. اتریوم، یکی از این بلاکچین‌ها است که طی سالیان گذشته، میزبان میلیون‌ها توکن با کارکردهای متفاوت بوده است.
طراحی، ساخت و عرضه توکنها بر پایه یک مفهوم تازه موسوم به قرارداد هوشمند انجام می‌شود. پس از بررسی تاریخچه توکنها بهتر است با مفهوم این قراردادها آشنا شویم.
قرارداد هوشمند چیست؟
قرارداد هوشمند، قراردادی است که با درج مفاد مندرج در آن به‌طور خودکار و بدون دخالت بیرونی، به مرحله اجرا درمی‌آيد. کد و مفاد درج‌شده در قرارداد هوشمند در سرتاسر یک شبکه بلاک چینی توزیع‌شده و نامتمرکز، ذخیره میشوند. در قراردادهای هوشمند، این کدها هستند که ضامن اجرای بندهای موافقت‌نامه طرفین هستند.
قرارداد هوشمند چیست؟
تراکنش‌ها نیز در این قراردادها قابل رهگیری هستند اما برگشت‌ناپذیرند. به کمک قراردادهای هوشمند، طرف‌های ناشناس می‌توانند بدون نیاز به حکمیت یک نهاد واسطه، معاملات خود را انجام دهند.
تاریخچه
احتمالا می‌دانید که رمزارز، گونه‌ای از ارز دیجیتال است که بر پایه‌ی فناوری دفترکل غیرمتمرکز و شبکه بلاک چین، بنا می‌شود. بیت کوین، نخستین رمزارز جهان است که اندکی بیش از یک دهه پیش و در سال ۲۰۰۹ به دست فرد یا گروه ناشناسی با نام مستعار «ساتوشی ناکاموتو» راه‌اندازی شد.
رفته‌رفته، بیت کوین توانست با استقبال کاربران اینترنت و فعالان بازارهای مالی مواجه شود. با اقبال فزاینده به این رمزارز طلایه‌دار، بسیاری از برنامه‌نویس‌ها با الهام از ایده نهفته در ورای بیت کوین، دست به کار شدند تا رمزارزهای دیگری را با کارکردهای تازه، توسعه بدهند. در سال‌های آغازین پیدایش بیت کوین، تنها چند پروژه محدود در فضای رمزارزی وجود داشت؛ اما در سال ۲۰۱۵ با رشد انفجارگونه رویدادهای عرضه اولیه سکه ICO، هزاران کوین و توکن مختلف به سودای رقابت با بیت کوین، از گوشه و کنار، سر بر آوردند. این روند همچنان ادامه یافت و در سال ۲۰۲۰ با پیدایش حوزه امور مالی غیرمتمرکز DeFi به اوج خود رسید.
این روزها تعداد توکنها از مرز هزاران واحد عبور کرده و میلیونی شده است. این گونه‌های متنوع از رمزارزها با کاربردهای متفاوت، زیست‌بومی گسترده از دارایی‌های دیجیتال را پدید آورده‌اند که دیگر نمی‌توان به سادگی از کنار آن عبور کرد.
تفاوت کوین و توکن
در یک دسته‌بندی عام، رمزارزها را می‌توان به دو گونه تقسیم کرد: کوین‌ها و توکنها. تفاوت میان این دو نوع رمزارز، بسیار ساده و سرراست است. کوین‌ها دارای بلاک چین ویژه و اختصاصی خود هستند؛ مانند بیت کوین و اتریوم. افزون‌براین، کوین‌ها یک کارکرد ویژه در سرتاسر شبکه بلاک چینی بومی خود دارند. این کارکرد می‌تواند پرداخت کارمزد تراکنش یا اعطای پاداش به ماینرها باشد.
تفاوت کوین و توکن
توکنها اما برخلاف کوین‌ها بر پایه بلاک چین‌های کنونی و شخص ثالث، بنا میشوند. بااین‌حال، توکنها همچون کوین‌ها می‌توانند کارکردهای متفاوتی داشته باشند؛ اما این کارکردها به یک پروژه، محدود میشوند.
برای مثال، می‌توان به توکن کیک CAKE پروژه پنکیک سواپ PancakeSwap در زنجیره هوشمند بایننس اشاره کرد. کاربران می‌توانند از این توکن برای پرداخت کارمزد یک تراکنش در زیست‌بوم پنکیک سواپ استفاده کنند. بااین‌حال، توکن کیک، فاقد بلاک چینی انحصاری است و نمی‌توان از آن در دیگر اپلیکیشن‌های زنجیره هوشمند بایننس استفاده کرد. همین گزاره در مورد هزاران توکن مبتنی بر استاندارد ERC-20 صادق است که بر پایه بلاک چین اتریوم، طراحی و عرضه میشوند. هر یک از این توکنها منحصر به یک پروژه خاص هستند و کارکردی در دیگر پروژه‌ها ندارند.
کاربرد توکن
توکنها به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهند تا بتوانند بدون نیاز به برپایی یک بلاک چین جدید، ارزهای دیجیتال خود را بسازند. این مهم‌ترین کاربرد توکنها است؛ زیرا توسعه رمزارزها را بسیار ساده‌تر، سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر می‌کند.
طراحی و توسعه یک بلاک چین جدید، از نظر فنی و اقتصادی، کار بسیار دشوار و پیچیده‌ای است. یک بلاک چین باید بتواند از پس پردازش میلیون‌ها تراکنش بربیاید، در برابر حملات سایبری مقاوم باشد و بتواند در افقی درازمدت به حیات خود ادامه بدهد.
کاربرد توکن
افزون‌بر این، ساخت یک بلاک چین، تازه اول راه است و این پایگاه داده غیرمتمرکز برای بقا نیازمند رایانه‌هایی است که بار پردازش و اعتبارسنجی تراکنش‌های آن را به دوش بکشند.
توکنها میان‌بری هستند که می‌توانند توسعه‌دهندگان را از رنج ساخت یک بلاک چین تازه، خلاص کنند. صاحبان ایده‌های نو می‌توانند از بلاک چین‌های قدرتمند کنونی همچون اتریوم برای پیاده‌سازی طرح‌های خود بهره ببرند؛ بی‌آنکه نیاز باشد در چنبره ساخت یک بلاک چین انحصاری، گرفتار شوند. افزون‌بر این کارکرد اساسی، توکنها می‌توانند انواع و اقسام متفاوتی داشته باشند. در ادامه، انواع توکنها را زیر ذره‌بین می‌ریم.
انواع توکنها
در یک دسته‌بندی کلی، می‌توان توکنها را دو گونه جای دارد: توکنهای کاربردی و توکنهای بهادار. توکنهای کاربردی، ابزارهایی برای دسترسی به یک خدمت ویژه در یک شبکه بلاک چینی هستند و همچنین می‌توانند ایفاگر نقش واسطه مبادله در یک شبکه بلاک چینی باشند. توکنهای بهادار اما نمایانگر یک دارایی دیجیتال هستند.
انواع توکن
برای مثال، دارندگان یک توکن بهادار حاکمیتی، در زمره مالکان یک شرکت یا پروژه به حساب می‌آیند و همچون دارندگان سهام شرکت‌های تجاری می‌توانند در تصمیمات مدیریتی آن مداخله و اعمال نظر کنند.
گذشته از این دو دسته عمده، توکنها را می‌توان در طبقه‌بندی‌های کوچک‌تری نیز جای دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
۱– توکن کاربردی
توکن کاربردی Utility Token، واحد دیجیتالی معرف یک ارزش یا مقدار در یک شبکه بلاک چینی است. شاید بتوان گفت که کوپن‌ها در دنیای واقعی، نزدیک‌ترین ابزارهای مالی به توکنها در دنیای دیجیتال هستند. از طریق هر توکن می‌توان به یک محصول یا خدمت ویژه‌ای که از سوی فرد یا نهادی موسوم به ناشر توکن، عرضه شده، دسترسی پیدا کرد.
توکن کاربردی
هر فرد می‌تواند با خریداری توکن، به خدمات تعریف‌شده بر پایه آن، دسترسی یابد و با فروش آن به ناشر یا دیگر افراد، معادل پولی آن را دریافت کند. در تبیین مفهوم توکنهای کاربردی، نباید از این نکته‌ها غافل شد:
- دارنده هر توکن، تنها حق استفاده از یک محصول یا خدمت را در اختیار می‌گیرد؛ اما به هیچ وجه، تمام یا بخشی از مالکیت محصولات یا خدمات به او واگذار نمی‌شود. دارندگان توکنها تنها می‌توانند برای مدتی معین، از محصولات یا خدماتی مشخص، در ازای پرداخت هزینه استفاده کنند.
- در بخشی از حوزه‌های قضایی و نظام‌های دادگستری، وقتی رمزارزی به‌عنوان یک توکن کاربردی تعریف می‌شود، یعنی نمی‌توان آن را ذیل هیچ‌یک از قوانین نظارتی مالی گنجاند.
- جوهره اصلی مفهوم توکن کاربردی این است که آنها به‌هیچ‌وجه در دسته ابزارهای سرمایه‌گذاری جای نمی‌گیرند و احتمال دارد در یک بازه زمانی محدود، تمام یا بخشی از ارزش خود را از دست بدهند.
- توکنهای کاربردی با گرفت‌وگیرهای نظارتی چندانی از سوی نهادهای حاکمیتی مواجه نمی‌شوند؛ زیرا دارنده هر یک از این دست توکنها مالکیت یک سهام یا دارایی را در اختیار نمی‌گیرند.
- از جمله کاربردهای توکنهای کاربردی می‌توان به فروش حق دسترسی به یک سامانه ذخیره‌سازی ابری، اعطای پاداش به کاربران و دیگر موارد اشاره کرد.
- نمونه‌هایی از توکنهای کاربردی: فان فیر (Funfair)، بیسیک اتنشن توکن (Basic Attention Token) و بریک بلاک Brickblock
۲– توکن بهادار
«توکن بهادار» (Security Token)، توکنی است که ارزش آن بر پایه یک دارایی بیرونی تعریف شده است. این توکنها زیر ذره‌بین نهادهای نظارتی و سازمان‌های حاکمیتی قرار دارند. از این توکنها می‌توان برای توکنیزه کردن دارایی‌های مختلف اعم از سهام، اوراق بهادار، املاک و مستغلات و ارزهای رسمی استفاده کرد.
توکن بهادار
- دادوستد، انتشار، معامله، پشتوانه‌سازی و ارزش توکنهای بهادار به دلیل ماهیت ویژه آنها موکول به اخذ مهر تأیید نهادهای نظارتی است تا سرمایه‌های مردم از گزند کلاهبرداران در امان بماند.
- مقررات وضع‌شده در حوزه توکنهای بهادار، متضمن حفظ دارایی‌های کاربران و مواخذه ناشران توکنها در صورت قصور و تمرد احتمالی آنها از وظایف خود است.
- همان‌طور که پیش‌تر گفته شد، توکن بهادار، گواهی مالکیت یک سهام، حق رأی یا حق دریافت سود در یک دارایی خاص است. مالکان یا دارندگان توکنهای بهادار نیز بالتبع می‌توانند در قبال فعالیت‌های اقتصادی ناشران توکنها سود، مطالبه کنند. در توکنهای بهادار بهتر است بدانیم که:
- این توکنها از طریق رویدادی موسوم به «عرضه توکن بهادار» یا STO منتشر میشوند.
- این توکنهای می‌توانند کاربردهای گسترده‌ای داشته باشند که از جمله آنها می‌توان به افزایش شفافیت در مدیریت وجوه، تقسیم‌پذیری دارایی‌های سخت و تسهیل تسویه‌های آنی اشاره کرد.
- ناگفته نماند که توکنهای بهادار، خود به دو دسته تقسیم میشوند:
توکنهای سهامی
این توکنها بسیار مشابه به سهام‌هایی هستند که در بازارهای سرمایه، دادوستد میشوند؛ با این تفاوت که فرایندهای مالکیت و نقل و انتقال آنها به صورت کاملاً دیجیتالی انجام می‌شود. مالکان توکنهای سهامی همچون سهام‌داران یک شرکت، می‌توانند از عایدات مالی فعالیت‌های اقتصادی ناشران توکن، بهره‌مند شوند و در فرایندهای مدیریتی و تصمیم‌گیری پروژه متبوع، مشارکت کنند.
توکنهای دارای پشتوانه
توکنهای دارای پشتوانه، گونه‌ای از توکنهای بهادار هستند که ارزش آنها بر پایه دارایی‌های فیزیکی تعریف می‌شود. این دارایی‌ها می‌توانند شامل طیفی گسترده از املاک و مستغلات گرفته تا ارز، فلزات گران‌بها و حتی آثار هنری ارزشمند باشند. مثال‌هایی از توکنهای بهادار: سیا فاندز (Sia Funds) و ساینس بلاک چین (Science Blockchain)
توکن سیا
۳– توکنهای پرداخت
«توکن پرداخت» (Payment Token)، همان‌طور که از نامش پیداست، توکنی است که برای خرید و فروش بی‌واسطه کالا و خدمات در بستر پلتفرم‌های دیجیتال به کار می‌رود. از منظری کلان‌تر می‌توان بیشتر رمزارزها و توکنها را خواه کاربردی یا بهادار در زمره توکنهای پرداخت دانست. با این حال، نباید از یاد برد که همه توکنهای کاربردی را نمی‌توان در قالب توکن پرداخت استفاده کرد و اما نکات مربوط به توکنهای پرداخت:
- توکنهای پرداخت، عموماً آمیخته‌ای از دیگر انواع توکنها هستند.
- توکنهای پرداخت را نمی‌توان به دیده توکنهای بهادار نگریست و از این رو، سرمایه‌گذاری در این توکنها بی‌معنا است. بنابراین این توکنها دارایی به حساب نمی‌آیند و ذیل چارچوب‌های نظارتی مالی اوراق بهادار قرار نمی‌گیرند.
توکنهای پرداخت
- توکنهای پرداخت ممکن است دسترسی دارندگان خود را در حال یا آینده، به یک محصول یا خدمت، تضمین کنند.
- از بارزترین مثال‌های توکنهای پرداخت می‌توان به مونرو (Monero)، اتریوم (Ethereum) و بیت کوین (Bitcoin) اشاره کرد.
۴– توکنهای صرافی
توکنهای صرافی، توکن‌هایی هستند که از سوی صرافی‌های رمزارزی مختلف با هدف تسهیل دادوستد و معاملات کاربران عرضه میشوند. هرچند می‌توان این توکنها را در خارج از صرافی‌های بومی خود هم خرید و فروش کرد؛ اما کارکرد اصلی و نخست آنها تسهیل مبادلات کاربران یک صرافی است. از نکات مهم توکنهای صرافی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- توکنهای صرافی، عمدتاً از سوی آن دسته از صرافی‌های متمرکزی منتشر میشوند که فاقد پلتفرم‌های متمرکز یا بلاک چین‌های اختصاصی هستند.
- از توکنهای صرافی می‌توان برای پرداخت کارمزد معاملات، افزایش نقدینگی، دریافت تخفیف، گرداندن بلاک چین‌ها یا تعریف دسترسی ویژه به یک خدمت خاص، استفاده کرد.
مثال‌هایی از توکنهای صرافی: بایننس کوین (BNB) که متعلق به صرافی بایننس است، اوکی‌بی (OKB) که به صرافی اوککس اختصاص دارد، اف تی ایکس کوین (FTX Coin) که از آن صراقی اف تی ایکس است.
۵– توکنهای مثلی و غیرمثلی
«توکن غیرمثلی» (Non Fungible Token) یا توکن غیرقابل تعویض، جانشین‌ناپذیر یا بیتا، توکنی است که در حکم گواهی دیجیتال مالکیت معنوی یک اثر است. این توکن با دیگر همتایان خود قابل تعویض نیست و کاملاً منحصربه‌فرد است.
توکنهای مثلی و غیرمثلی
توکن مثلی، مشتمل بر تمامی دیگر توکن‌هاست که یکتا نیستند، با همتای خود قابل تعویض‌اند. برای مثال، دلار یک توکن مثلی است؛ زیرا همه دلارها مثل هم‌اند و می‌توان هر یک را با دیگری تعویض کرد. بیت کوین و دیگر کوین‌ها و توکنهای متعارف هم مثلی هستند.
توکنهای غیرمثلی با همان فناوری‌هایی طراحی و عرضه شده‌اند که دیگر توکنهای رایج به کار بسته‌اند؛ اما این توکنها به‌طور عمده برای نمایش اصالت و مالکیت معنوی آثار هنری، تصاویر، ویدئوها، اصوات، کلکسیون‌ها، محتواهای دیجیتال، فیلم‌ها، بازی‌ها یا فایل‌های ویژه روی یک بلاک چین به کار می‌روند.
در ادامه به مهم‌ترین ویژگی‌ها و قابلیت‌های توکنهای غیرمثلی به‌صورت تیتروار اشاره می‌کنیم:
- نخستین توکن غیرمثلی یا NFT در سال ۲۰۱۵ در بستر بلاک چین اتریوم ساخته شد.
- توکن غیرمثلی با تکیه بر فناوری امضای دیجیتال به گونه‌ای ساخته می‌شود که با دیگر توکنها قابل دادوستد نباشد.
این توکنها مالکیت یک اثر اصیل را به مدت نامحدود در اختیار دارنده خود قرار می‌دهند. - این توکنها به دلیل برخورداری از ارزش بسیار بالا تکثیرپذیر نیستند یا دست‌کم نسخه‌های بسیار انگشت‌شماری دارند.
- بهترین توکنهای غیرمثلی، آن‌هایی هستند که تنها یک فرد یا گروه معدودی از افراد می‌توانند در اختیار داشته باشند.
- توکنهای غیرمثلی به هنرمندان، کلکسیونرها و خالقان آثار هنری امکان میدهد تا بتوانند با فروش آثار خود درآمد به دست بیاورند.
- توکنهای غیرمثلی را می‌توان در بازارگاه‌هایی که به همین منظور، طراحی و راه‌اندازی شده‌اند، خرید و فروش کرد. از جمله پرآوازه‌ترین بازارگاه‌های توکنهای غیرمثلی می‌توان به اوپن سی (OpenSea)، ریریبل (Rarible) و فاندیشن (Foundation) اشاره کرد.
- علاوه بر تسهیل خرید و فروش آثار اصیل هنری، از توکنهای غیرمثلی می‌توان برای پرداخت حق امتیازها یا دیگر دارایی‌های نامشهود نیز استفاده کرد.
- از جمله نام‌آشناترین نمونههای توکنهای غیرمثلی می‌توان به توکن تصویر نخستین توییت جک دورسی، بنیان‌گذار شبکه اجتماعی توییتر اشاره کرد.
۶– توکنهای دیفای
«امور مالی غیرمتمرکز» یا به اختصار «دیفای» ( Decentralized Finance | DeFi)، به اپلیکیشن‌های مالی اشاره دارد که بر پایه فناوری بلاک چین یا دفترکل توزیع‌شده بنا شده‌اند. این اپلیکیشن‌های خاص که از آنها با عنوان دی‌اپ (dApp) نیز یاد می‌شود، زمام کنترل جریان پولی کاربر را از چنگ نهادهای متمرکز، رها می‌کند و در اختیار خود کاربران قرار میدهد.
کاربران به کمک این اپ‌ها می‌توانند آزادانه و بدون نیاز به عبور از دالان‌های پولی پرپیچ و خم بانک‌ها با هم به‌طور فرد به فرد، مراوده مالی داشته باشند.
توکنهای دیفای
به‌طور معمول، بیشتر اپ‌ها یا پروژه‌های دیفای دارای توکنهای بومی خود هستند. به این توکنها توکنهای دیفای می‌گویند. این توکنها را می‌توان گونه‌ای نوپا از پولهای برنامه‌پذیر دانست که می‌توانند تراکنش‌ها را به طور خودکار و بدون نیاز به دخالت‌های مکرر کاربر پردازش کنند.
بیشتر توکنهای دیفای بر پایه بلاک چین اتریوم تعریف شده‌اند. از دیگر بلاک چین‌هایی که از توکنهای دیفای پشتیبانی می‌کنند، می‌توان به شبکه‌های استلار Stellar، پالیگان Polygon، آیوتا IOTA، ترون Tron و کاردانو Cardano اشاره کرد.
به کمک توکنهای دیفای می‌توان طیفی گسترده از امور مالی را انجام داد که از جمله آنها می‌توان به استقراض، وام‌دهی، اتخاذ موقعیت‌های معاملاتی خرید و فروش استقراضی (لانگ و شورت)، مدیریت سبد سرمایه‌گذاری، خرید بیمه، سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مشترک، ارسال و دریافت پول و معامله‌گری اشاره کرد.
از پرآوازه‌ترین توکنهای دیفای می‌توان به سولانا Solana، چین لینک Chainlink، یونی سواپ Uniswap، پولکادات Polkadot و آوه Aave اشاره کرد. توکنهای دیفای و اپ‌های این حوزه را نیز می‌توان در چند دسته‌بندی عمده جای داد: اپ‌های اعطای وام/استقراض، صرافی‌های غیرمتمرکز، سامانه‌های ذخیره‌سازی غیرمتمرکز و سامانه‌های به اشتراک‌گذاری داده‌ها.
قدرتمندترین مولفه توکنهای دیفای، چیزی نیست جز قراردادهای هوشمند. این قراردادها اجازه می‌دهند تا هر کسی تراکنش‌ها را بر حسب ترجیحات خودش تعریف و اجرا کند. گفتنی است که این قراردادها بر پایه حالات شرطی کار می‌کنند که در صورت برآورده شدن این حالات، مفاد مندرج در تراکنش‌ها به اجرا درمی‌آیند.
۷– توکنهای با ارزش ثابت
همان‌طور که از نامشان پیداست، این توکنها دارای ارزش ثابت و تغییرناپذیر هستند. ارزش این توکنها به دارایی‌های فیزیکی متصل است؛ بنابراین مادامی که ارزش این دارایی‌ها ثابت باشد، ارزش توکنهای متصل به آنها نیز ثابت خواهد ماند.
از توکنهای با ارزش ثابت با عنوان «استیبل کوین» (Stablecoin) نیز یاد می‌شود. استیبل کوین‌ها عموما پشتوانه‌هایی از جنس ارزهای رایج مثل دلار و یورو یا فلزات گران‌بها مانند طلا دارند؛ بنابراین ارزش آنها در طول زمان، تقریبا ثابت می‌ماند.
استیبل کوین‌ها به فعالان و معامله‌گران رمزارزها کمک می‌کنند تا از نوسانات گاه و بیگاه ارزهای دیجیتال در امان بمانند.
هر استیبل کوین با یک نسبت دقیق به یک دارایی فیزیکی متصل است. برای مثال، به ازای صدور هر واحد استیبل کوین تتر، یک واحد دلار به خزانه ناشر تتر واریز می‌شود.
افزون‌براین، استیبل کوین‌هایی نیز در بازار وجود دارند که بر هیچ دارایی فیزیکی متکی نیستند و در عوض، از الگوریتم‌های ریاضی برای حفظ ثبات ارزش خود بهره می‌برند.
از نام‌آشناترین نمونههای توکنهای با ارزش ثابت یا همان استیبل کوین‌ها می‌توانن به تتر (USDT) اشاره کرد.
۸– توکنهای با پشتوانه دارایی
پیش‌تر به‌طور مختصر، توکنهای با پشتوانه دارایی را معرفی کردیم. در این بخش با جزئیات بیشتری این توکنها را بررسی می‌کنیم؛
- توکنهای با پشتوانه دارایی، گونه‌ای از رمزارزها هستند که ارزش آنها به یکی دارایی پایه واقعی متکی است. این دارایی می‌تواند پول، سهام، اوراق قرضه، املاک و مستغلات، طلا و دیگر دارایی‌های مشهود باشد. توکنهای با پشتوانه دارایی، معادل دیجیتالی ارزش مبادله‌ای دارایی‌های پایه خود را نمایش می‌دهند.
- بیشتر توکنهای با پشتوانه دارایی، در دسته توکنهای بهادار جای می‌گیرند؛ زیر ارزش آنها به دارایی‌های پایه‌ای برخوردار از ارزش ذاتی متصل است. از نکات مهم مربوط به این دست توکنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ارزش توکن با پشتوانه دارایی می‌تواند با هر نسبتی به دارایی پایه خود متصل شوند. مثلاً توکن آ ممکن است معرف یک اونس طلا باشد یا یک گرم طلا.
- از جمله توکن‌هایی که دارای پشتوانه فلزات گران‌بها هستند، می‌توان به پکس گلد (PAXG) و دی جی ایکس (DGX) اشاره کرد.
- از دیگر توکنهای با پشتوانه دارایی می‌توان از توکنهای با پشتوانه سهام نام برد. این توکنها نمایانگر بخشی از سهام یک شرکت تجاری هستند و می‌توان همچون سهام متعارف، آنها را دادوستد یا معامله کرد.
- علاوه بر توکنهای دارای پشتوانه فلزات گران‌بها و توکنهای سهامی، توکن‌هایی نیز وجود دارند که پشتوانه آنها کالاهای تجاری اساسی (کامودیتی) هستند. ارزش این توکنها بر اساس دارایی پایه آنها که یک کالای مبادلاتی همچون نفت، گاز یا انرژی است، تعیین می‌شود.
۹– توکنهای رهگیری‌گریز
«توکن رهگیری‌گریز» (Privacy Token)، گونه‌ای از توکنها است که برای پنهان کردن رد پای کاربران و مخفی نگاه داشتن هویت آنها طراحی و توسعه داده شده‌اند. کدهای این توکنها به گونه‌ای نوشته شده که رهگیری گیرندگان و فرستندگان آن را در قیاس با کوین‌هایی مثل بیت کوین و اتریوم، دشوارتر می‌کند.
توکنهای رهگیری‌گریز
ناگفته پیداست که برخی از کاربران رمزارزها تنها با هدف مخفی ماندن رد پای خود در مراودات مالی، سراغ این دارایی‌ها آمده‌اند. از سویی دیگر، این حق طبیعی هر کاربری است که حریم خصوصی‌اش از گزند مهاجمان سایبری و دولت‌های غیردموکراتیک، پنهان بماند. از این رو، توکنهای رهگیری‌گریز می‌توانند نقش موثری در ناشناس ماندن این گروه از کاربران داشته باشند و تراکنش‌های آنها را دور از چشمان دیگران منتقل کنند.
توکنهای رهگیری‌گریز از روش‌های مختلفی برای محو کردن رد پای تراکنش‌ها و تضمین حفظ محرمانگی کاربران استفاده می‌کنند. انجام تراکنش‌ها به‌صورت آفلاین و ادغام تراکنش‌ها از جمله روش‌های رایج در این دست توکنها است.
افزون‌براین، این توکنها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که مانع از پیوند خوردن آدرس‌های واقعی کاربران در اینترنت به آدرس‌های آنها در شبکه‌های بلاک چینی میشوند. از نام‌آشناترین توکنهای رهگیری‌گریز می‌توان به مونرو (Monero)، زی کش (Zcash)، دش (Dash)، هورایزن (Horizen) و بیم (Beam) اشاره کرد.
۱۰– توکن سودده
مالکان شماری از پروژه‌های بلاک چینی، سودهای حاصله را میان دارندگان توکنهای بومی خود تقسیم می‌کنند. افزون‌براین، بلاک چین‌های نیز وجود دارند که رمزارزهای بومی آنها دارای قابلیت تسهیم سود است؛ یعنی رمزارزها آن نوعی توکن سودده (Dividend Token) به حساب می‌آیند.
توکنهای سودده، مشابه با سهام رایج ممکن است مشتمل بر حق رأی نیز باشند. با این حال، این توکنها برخلاف سهام، به دارنده خود سود می‌دهند؛ بی‌آنکه نیاز باشد بخشی از مالکیت شرکت را در اختیار او بگذارند.
پرداخت سود به دارندگان توکنهای سودده، ممکن است به‌طور منظم، مثلا هفتگی یا ماهانه باشد. همچنین احتمال دارد تنها دارندگانی مشمول دریافت سود شوند که مقدار کمینه‌ای از توکنها را در مالکیت خود داشته باشند.
افزون‌براین، ممکن است پرداخت سود به دارندگان توکنهای سودده، دارای شرایط ویژه‌ای باشد؛ برای مثال، احتمال دارد کسانی که توکنهای بیشتری دارند، زودتر از دارندگان خرد، سودهای خود را دریافت کنند.
۱۱– توکنهای با عرضه متغیر
توکن با عرضه متغیر Elastic Token، گونه‌ای از یک رمزارز است که عرضه آن با هدف کنترل قیمت، به صورت الگوریتمی تنظیم می‌شود. این توکنها مانند توکنهای با ارزش ثابت یا همان استیبل کوین‌ها به یک دارایی دیگر متصل میشوند، با این تفاوت که به‌طور خودکار، تعدادی از توکنهای در گردش آنها امحا و تعدادی دیگر، از نو ضرب می‌شود.
یک توکن با عرضه متغیر، همان‌طور که از نامش پیداست، می‌تواند عرضه بسیار متغیر و پرنوسانی داشته باشد. با این حال، قیمت آن ممکن است بسته به دارایی پشتوانه آن، ثابت یا دارای تغییرات اندک باشد.
از بارزترین نمونههای توکنهای با عرضه متغیر می‌توان به آمپلفورث (AMPL) اشاره کرد. میزان عرضه این توکن، هر شبانه‌روز یک بار تنظیم می‌شود تا قیمت آن همواره، نزدیک به یک دلار باقی بماند.
۱۲– توکن حاکمیتی
توکن حاکمیتی Governance Token، از گونه توکنهای حوزه دیفای است که به دارندگان خود امکان میدهد پیرامون رخدادهای توسعه‌ای آتی یا تصمیم‌های مدیریتی یک شبکه، حق اعمال رأی داشته باشند. برای مثال، پروتکل نام‌آشنای کامپوند Compound دارای یک توکن حاکمیتی به نام COMP است.
دارندگان این توکن، می‌توانند در مورد کم‌وکیف به‌روزرسانی پروتکل کامپوند نظر بدهند و تصمیم بگیرند. هرچه تعداد توکنهای حاکمیتی یک کاربر بیشتر باشد، درجه تأثیرگذاری رأی او بیشتر خواهد بود.
ذخیره و نگه‌داری توکن (کیف پول)
امن‌ترین محل برای ذخیره و نگه‌داری توکنها کیف‌پول‌های رمزارزی است. کیف‌پول رمزارزی، نرم‌افزاری است که امکان تعامل با یک شبکه بلاک چینی را در اختیار کاربران می‌گذارد. ارسال و دریافت بیت کوین و دیگر رمزارزها بدون استفاده از کیف‌پول‌ها ناممکن است. افزون‌براین، از کیف‌پول‌های رمزارزی می‌توان برای ساخت آدرس‌های جدید بلاک چینی هم استفاده کرد.
ذخیره و نگه‌داری توکن
کیف‌پول‌های رمزارزی برخلاف کیف‌پول‌های فیزیکی، حاوی دارایی‌های کاربران نیستند؛ بلکه تنها گذرگاهی برای اتصال به بلاک چین و ابزاری برای نقل و انتقال دارایی‌های کاربران به شمار می‌آیند.
از نظرگاه فنی، بیشتر کیف‌پول‌ها می‌توانند یک یا چند زوج کلید عمومی و خصوصی تولید کنند. کلید عمومی برای ساخت آدرس کیف‌پول به کار می‌رود؛ آدرسی که می‌توان از آن برای دریافت رمزارز استفاده کرد.
کلید خصوصی اما قطعه‌داده‌ای است که در زمان ایجاد امضای دیجیتال و تایید تراکنش‌ها به کار گرفته می‌شود. در این میان، کلیدهای خصوصی، همواره باید محرمانه و دور از دسترس دیگر کاربران باقی بمانند؛ حال آنکه کلیدهای عمومی در حکم شماره حساب کاربران هستند و می‌توان آنها را در اختیار دیگران قرار داد.
کیف‌پول‌های رمزارزی، انواع و اقسام مختلفی دارند. به‌طور کلی می‌توان این ابزارها را در سه دسته عمده جای داد: کیف‌پول‌های نرم‌افزاری، سخت‌افزاری و کاغذی. افزون‌براین، بسته به اتصال یا عدم اتصال کیف‌پول‌ها به شبکه اینترنت، می‌توان آنها را به دو دسته داغ و سرد تقسیم کرد.
کیف‌پول‌های داغ، کیف‌پول‌هایی هستند که به‌طور دائم به اینترنت متصل‌اند و از این رو در معرض خطر حملات سایبری قرار دارند. کیف‌پول‌های سرد اما فاقد اتصال به شبکه اینترنت هستند و از این رو در برابر خطر تهاجم‌های سایبری ایمن‌اند.
کیف پولهای نرم‌افزاری
متداول‌ترین کیف‌پول‌های رمزارزی، کیف‌پول‌های نرم‌افزاری هستند که خود در سه دسته جای می‌گیرند:
کیف‌پول‌های تحت وب
این کیف‌پول‌ها دارای یک رابط کاربری تحت وب هستند و نیازی به بارگذاری و نصب ندارند. گرچه کار با این کیف‌پول‌ها بسیار راحت است؛ اما به دلیل ذخیره برخط کلیدهای خصوصی کاربر، استفاده از این کیف‌پول‌ها چندان توصیه نمی‌شود.
کیف‌پول‌های دسکتاپ
این کیف‌پول‌ها در قالب نسخه‌های دسکتاپ عرضه شده‌اند و به راحتی روی رایانه‌های شخصی، قابل بارگذاری و نصب هستند. در مقام مقایسه با کیف‌پول‌های تحت وب، این کیف‌پول‌ها امن‌ترند؛ زیرا کلیدهای خصوصی کاربر را تنها روی رایانه او ذخیره می‌کنند. به خاطر داشته باشید که کیف‌پول‌های دسکتاپ را تنها روی رایانه‌هایی نصیب کنید که عاری از هرگونه ویروس یا بدافزار باشند.
کیف‌پول‌های موبایلی
پرطرفدارترین کیف‌پول‌های نرم‌افزاری، کیف‌پول‌های موبایلی هستند. این کیف‌پول‌ها در قالب نسخه‌های اندروید و iOS برای گوشی‌های همراه، طراحی و توسعه داده شده‌اند. در این کیف‌پول‌ها می‌توان از کدهای QR برای ارسال و دریافت رمزارزها استفاده کرد.کیف‌پول تراست والت (Trust Wallet) از جمله نام‌آشناترین کیف‌پول‌های موبایلی برای نگه‌داری و دادوستد رمزارزها است.
کیف‌پول‌های سخت‌افزاری
کیف‌پول‌های سخت‌افزاری در قالب دستگاه‌های فیزیکی، طراحی و ساخته میشوند. این کیف‌پول‌ها جفت کلید عمومی و خصوصی را بدون نیاز به اتصال به اینترنت، تولید می‌کنند و به دلیل عدم اتصال به شبکه، در دسته کیف‌پول‌های سرد جای می‌گیرند. در این کیف‌پول‌ها، زوج کلیدها بر پایه الگوریتم‌های تولید اعداد تصادفی، ساخته و صرفاً روی حافظه خود دستگاه ذخیره میشوند.به‌رغم آنکه کار با کیف‌پول‌های سخت‌افزاری، قدری دشوار است؛ اما این دستگاه‌ها امن‌ترین محل‌ها برای ذخیره و نگه‌داری رمزارزها هستند.
کیف‌پول‌های کاغذی
کیف‌پول کاغذی، چیزی نیست جز یک تکه کاغذ که آدرس بلاک چینی و کلید خصوصی مرتبط با آن روی آن درج می‌شود. کلیدها به‌طور معمول، در قالب رشته‌هایی طولانی از اعداد و حروف، چاپ میشوند. همچنین می‌توان این رشته‌ها را در قالب کدهای QR چاپ کرد تا ارسال و دریافت رمزارزها به آدرس‌های دلخواه، ساده‌تر شود.اگر زوج کلید با استفاده از کیف‌پول‌های کاغذی تولید شود، می‌توان آنها را در دسته کیف‌پول‌های سرد گنجاند. با این حال، استفاده از این کیف‌پول‌ها با خطرهای بسیاری روبه‌رو است و می‌تواند دارایی‌های کاربران را در معرض سرقت قرار دهد؛ به‌ويژه اگر کاربران فاقد دانش فنی کافی برای کار با این کیف‌پول‌ها باشند.
ساخت توکن در شبکه IBC Land
ساخت توکن در شبکه IBC Land بسیار آسان میباشد.
قبل از شروع لازم است شما کیف پول Meta Mask را روی بروزر خود نصب داشته باشد.
این کیف پول با اتصال به صفحات وب 3 به شما اجازه میدهد اسمارت کانترکت در بروزر شما به درستی اجرا شود.
سپس به آدرس https://tokengenerator.ibcland.ir/ مراجعه کنید و از اتصال کیف پول به صفحه مطمئن شوید.
Name در این بخش باید نام اصلی توکن خود را وارد کنید بطور مثال My First Token.
SYMBOL در فیلد بعدی با ید نام اختصاری توکن را وارد کنید که معمولا 3 و یا 4 حرفی میباشد مثل BTCو یا ETH.
DECIMAL در فیلد سوم باید رقم اعشار کوین خود را وارد کنی بطور مثال اگر 2 وارد کنید به این معنی میباشد که کوچکترین واحد توکن شما 0.01 میباشد در صورتس که توکن شما قابل خورد شدن نیست میتوانید 0 وارد کنید.
TOTAL SUPPLY در فیلد آخر باید تعداد کل توکنها را با توجه به رقم اعشار آنها وارد کنید بطور مثال اگر در فیلد سوم مقدار 2 را وارد کرده اید و 100 توکن نیاز دارید باید در این فیلد 10000 وارد کنید.
توجه در ورود اطلاعات کاملا دقت کنید بعد از ایجاد توکن این اطلاعات به هیچ عنوان قابل تغییر نمیباشد.
بعد ار اطمینان از صحت اطلاعات روی دکمه SUBMIT کلیک کنید بعد از تاید تراکنش در کیف پول متا مسک توکنهای تولید شده به کیف پول شما اضافه میشوند و شما میتوانید از طریق کیف پول آنها را به کیف پولهای دیگر انتقال دهید
اصول اولیه طراحی و ساخت توکن
فارغ از انتخاب نوع شبکه بلاک چینی، ساخت توکن مستلزم رعایت اصول مهمی است که نباید از آنها غافل شد. در ادامه، این اصول را برمی‌شمریم.
- نخست کاربرد توکن مطلوب خود را مشخص کنید
رمزارزها و توکنها کاربردهای بسیار متفاوت و گسترده‌ای دارند. برخی از آنها در حکم مجوز دسترسی به برخی از خدمات هستند. برخی دیگر، بر پایه دارایی‌های مالی تعریف میشوند و در دسته توکنهای بهادار می‌گنجند. در گام نخست، باید بدانید که از پس طراحی و ساخت توکن، چه هدفی را دنبال می‌کنید و می‌خواهید چه خدماتی و امکاناتی را در اختیار کاربران بگذارید.
- اقتصاد توکن خود را طراحی کنید
«توکنومیک» یا اقتصاد توکن، معرف مبانی اقتصادی حاکم بر توکن شما است. این مبانی از عرضه کل توکنها تا روش‌های توزیع و قیمت‌گذاری اولیه را شامل می‌شود. اگر اصول توکنومیک یک توکن، به خوبی طراحی و اجرا نشود، احتمال دارد انگیزه کاربران برای خریداری یک توکن، کم‌رنگ شود و ایده شما شکست بخورد. برای مثال، اگر می‌خواهید یک توکن با ارزش ثابت، بسازید؛ اما قادر به اتصال صحیح آن به دارایی پشتوانه‌اش نیستید، نباید به استقبال کاربران، امید ببندید.
امحای توکن یا توکن سوزی
«امحای توکن» یا «توکن سوزی» Token Burning به معنای حذف دائم توکن از چرخه دسترسی است. توکن سوزی معمولاً با ارسال توکنها به آدرس امحا انجام می‌شود. آدرس امحا کیف‌پولی است که موجودی آن تحت هیچ شرایطی قابل احیا نیست.
گردانندگان برخی از پروژه‌ها با هدف کاهش موجودی توکنها دست به توکن‌سوزی می‌زنند. به بیان دیگر، توکن‌سوزی یک رخداد ضد تورمی است. با توکن‌سوزی، میزان عرضه یک توکن کاهش می‌یابد و انتظار می‌رود بهای آن افزایش پیدا کند. بدیهی است که هرچه توکنی کمیاب‌تر باشد، در سازوکار عرضه و تقاضای بازار، احتمال افزایش بهای آن بیشتر می‌شود.
توکن سوزی را می‌توان رویداد مشابهی با «بازخرید سهام» در بازارهای سرمایه دانست. گفتنی است که شرکت‌های فعال در بازارهای سرمایه با بازخرید سهام خود، تعداد سهام موجود در چرخه معاملات بازار را کاهش و به این ترتیب، ارزش آن را افزایش می‌دهند.